Arabuluculuk, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş ve işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarını kendi menfaatlerine uygun ve dostane bir şekilde çözebilecekleri alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. 22.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile bir “alternatif bir çözüm yöntemi olarak” uygulanmaya başlamıştır.
Arabuluculuk, özel hukuk uyuşmazlığının tarafı olan kişilerin, özgür iradeleriyle seçtikleri tarafsız ve uzman bir üçüncü kişinin (arabulucu) hakemliğinde, dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra başvurdukları bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk, uyuşmazlığın mahkeme dışı, hızlı ve kesin bir şekilde çözülmesini amaçlayan bir usul hukuku kurumudur.
Arabulucu tarafları bir araya getirerek kendi çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlayan ve tarafların çözüm üretemeyeceklerinin anlaşılması halinde taraflara son bir çözüm önerisinde bulunan Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı arabulucular siciline kayıtlı tarafsız üçüncü kişidir.
Arabuluculuk süreci tarafların iradesine bağlıdır. Taraflar arabulucuya başvurmak, görüşmeleri devam ettirmek ve sonlandırmak konusunda serbesttirler. Arabuluculuk sürecinde taraflar eşit haklara sahiptirler ve görüşmelerde gizlilik ilkesi esastır. Gizliliği ihlal eden taraf, şikâyet halinde altı aya varan hapis cezası ile cezalandırılabilir. Diğer taraftan Arabuluculuk sürecinde ileri sürülen hususlar dava aşamasında delil olarak kullanılamaz. Bu nedenle taraflar arabuluculuk sürecinde rahatlıkla her şeyi konuşabilirler.
Arabuluculuk süreci esnek bir süreçtir, katı usul kurallarına tabi değildir. Arabuluculuk kural olarak tarafların iradesine bağlı ihtiyari bir süreç olup, ülkemizde belli uyuşmazlıklar açısından dava açılmadan önce arabulucuya başvurmak zorunlu hale getirilmiş ve mevzuata dava şartı arabuluculuğa dair hükümler konulmuş ve dava şartı arabuluculuğa tabi uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Aksi halde açılan dava şartı yokluğundan reddedilir. Halihazırda alacak, tazminat ve işe iade istemli iş davaları ile konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepli ticari davalar dava şartı arabuluculuk kapsamındadır.
