Araç Değer Kaybı

Designed by Freepik

Sigorta, Doğrudan doğruya talep ve dava hakkı, m.97: Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.

Araç Değer Kaybı: Meydana gelen bir kaza sonrası aracın kaza öncesi hasarsız ikinci el piyasa değeri ile kaza meydana geldikten ve tamir edildikten sonraki ikinci el piyasa değeri arasındaki farka araç değer kaybı denmektedir. Kaza sonrasında hasar gören aracın, aslına uygun olarak orijinal parçalar ile tamiri gerçekleştirilse dahi hasar kayıtlara geçecektir ve aracının ikinci el piyasasında talep edilebilirliği eskiye nazaran azalacaktır. Söz konusu haksız fiilden kaynaklı araç değer kaybı zararının giderilmesi için kusursuz veya daha az kusuru olan taraf kendisinden daha çok kusurlu veya tam kusurlu olan tarafa (ya da sigortacısına) talepte bulunabilecektir.

Değer Kaybının Hukuksal Niteliği: TBK m.49’da düzenlenen haksız fiil kavramı, trafik kazasında hukuka aykırı ve kusurlu şekilde üçüncü kişiye zarar veren tarafın zararı tazminle yükümlü tutulması açısından uygulama alanı bulabilmektedir. Kanuni düzenlemede değer kaybı nedeniyle ortaya çıkan zarar, “borç” kavramıyla ifade edilmektedir. TBK m.61-62’de ise kazaya birden fazla kişinin sebebiyet vermesi durumunda ortaya çıkabilecek müteselsil sorumluluğa ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Kaza nedeniyle ortaya çıkan sigorta işlemleri açısından 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun (KTK) 90-91. maddesi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 1409 vd. maddeleri ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 85. Maddesi uygulanabilmektedir. Bu düzenlemeler genel anlamda trafik kazası sonucu ortaya çıkan zarardan kimin sorumlu tutulacağına ilişkindir. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Tarife Uygulama Esasları Hakkında Yönetmeliğin ekinde bulunan Tablo 7, 8, 9 ve 10’a dipnot olarak, sigorta şirketleri tarafından ödenecek değer kaybı miktarının maddi teminat limitinin %15’ini aşamayacağı şeklinde bir hüküm eklenmiştir.

Araçlarda Oluşacak Değer Kaybı Teminatının Şartları: Bir trafik kazası sonrası motorlu araçlarda oluşan değer kaybı maddi tazminat kapsamında talep edilebilir. KZMSS sigortası kapsamında talep edilebilmesi için bazı şartların bulunması gerekir

• Değer Kaybı Çift Taraflı Trafik Kazası Sonucu Meydana Gelmeli; Motorlu araçta oluşan değer kaybının, çift taraflı bir trafik kazası sonucu meydana gelmesi gerekir. Diğer bir ifade ile motorlu aracın tek taraflı olarak bir kaza yapması, örnek olarak; bir duvara çarpması, direksiyon hakimiyetini kaybederek yoldan çıkıp bankete çarpması veya şarampole yuvarlanması, bir ağaca çarpması şeklinde meydana gelen bir kazada motorlu aracın hasar görmesi nedeni ile oluşan değer kaybını KZMSS kapsamında olarak talep edilemez.
• Araç İşleten Tam Kusurlu Olmamalı; Çift taraflı meydana gelen kaza, araç işletenin tam kusuru sonucu meydana gelmemesi gerekir. Çift taraflı kazalarda taraflar kendi kusurları kadar karşı tarafın zararlarından sorumlu olacağından tam kusurlu tarafın motorlu aracında meydana gelen trafik kazası sonucu oluşan değer kaybını KZMMS kapsamında talep edemeyecektir.
• Araçta Bir Hasar Oluşmalı ve Onarılmalı; Meydana gelen çift taraflı trafik kazasında motorlu araçta bir hasar oluşması ve bu hasarın onarılmış olması gerekir. Hasar onarılmamış ise araçta değer kaybı oluştuğu öne sürülemez. Hasarın onarımına ilişkin tüm belge ve faturaların değer kaybının tespitinde önem arz etmektedir.
• Onarılan veya Değişen Parçalar Daha Önceki Bir Kaza Sonrası Onarılmamalı veya Değiştirilmemeli; Daha önce meydana gelen bir kaza sonrasında değiştirilen veya onarılan parçaların meydana gelen çift taraflı trafik kazası sonrasında ikinci kez değiştirilmiş veya onarılmış olmaması gerekir. Zira daha önce aynı yerde değişen veya onarılan bir parça nedeni ile motorlu araçta bir değer kaybı yaşanmıştır. İkinci kez çift taraflı trafik kazası nedeni ile hasar gören bu parçanın veya yerin değiştirilmesi veya onarılması halinde araçta iki kez değer düşüklüğü yaşanmayacaktır.
• Meydana Gelen Trafik Kazasından İtibaren İki Yıl Süre Geçmemeli; Meydana gelen çift taraflı trafik kazası nedeni ile araçta oluşan değer kaybının KZMSS kapsamında talep edilebilmesi, 2918 Sayılı KTK 109/1. Maddesine göre, zararı ve bu zararın sorumlusunun öğrenilmesinde itibaren iki yıl ve herhalde, kaza tarihinden başlayarak on yıllık zamanaşımına süresine tabidir. Yine aynı kanunun ikinci fıkrasında ise, “dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve Ceza Kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş ise, bu süre maddi tazminat talepleri için de geçerlidir” hükmüne yer verilmiştir.

Kaza Sonrası Haklarınız: Kusurlu sürücünün sigorta şirketinden, sigorta limiti dahilinde, Sigorta şirketi ödeme yapmazsa doğrudan araç sahibi ve sürücüden kişisel sorumluluk kapsamında,

• Değer kaybı tazminatı talebi
• Orijinal parça kullanılmadıysa hasar farkı talebi
• Aracınızın onarımı sürecindeki kullanım kaybınızın talebi
• Ticari araçlarda kazadan doğan gelir kaybı ile birlikte araç mahrumiyet bedeli de ayrıca talep edilebilir.

Araç Kaza Değer Kaybı Başvurusu; Aracınız kaza sonrasında hasar gördüyse ve değer kaybı talebinde bulunmak istenildiğinde izlenecek adımlar;

• Hasar Tespit Tutanağı: İlk olarak, kaza sonrası meydana gelen hasarın detaylarını içerir ve aracın tamir edilmesi gereken bölümleri içeren hasar tespit tutanağı düzenlenmelidir.
• Tamir Süreci: Aracınızı bir tamir merkezine götürerek hasarlı parçaların onarılmasını veya değiştirilmesi sağlandıktan sonra tamir sürecinde, meydana gelen hasarı düzeltmek için yapılan işlemleri içerir.
• Değer Kaybı Raporu: Tamir işlemi tamamlandıktan sonra, değerleme uzmanı veya araç değerleme şirketi tarafından düzenlenen ve aracın kaza sonrası değer kaybını belirleyen değer kaybı raporu alınmalıdır. Raporda, aracın özellikleri, yaş, hasar miktarı ve tamir süreci gibi faktörler belirtilir.
• Sigorta Şirketi ile İletişim: Değer kaybı raporunu sigorta şirketinize ileterek hasar değer kaybı başvurusu talebinizi iletebilirsiniz. Sigorta şirketi, raporu inceler ve talebinizi değerlendirir. Bazı durumlarda, sigorta şirketi bir kaza sonrası değer kaybı ödemesi yapabilir.
• Hukuki Danışmanlık: Sigorta şirketleri tarafından kabul edilmeme veya yeterli ödeme yapılmaması durumlarında hak kaybına uğramamak için bir avukattan hukuki destek söz konusu olabilir.

Araçlardaki Maddi Kayıpların Sınırı: Motorlu araçta trafik kazası nedeni ile meydana gelen değer kaybı KZMSS’da poliçede belirlenen limitler kadardır. Bu limiti aşan bir değer kaybı olması durumunda genel hükümlere göre talep edilebileceği gibi ihtiyarı mali sorumluluk sigortacısından da talep edilebilir.

İhtiyari mali mesuliyet sigortası kapsamının başlangıç noktası, zorunlu trafik sigorta limitinin üzerinde kalan kısımdır. Kapsamın sonu ise ihtiyari mali mesuliyet sigortası limitidir. Başka bir ifadeyle gerçek zarar miktarı zorunlu trafik sigorta limitini geçtiği anda ihtiyari mali mesuliyet sigortası güvencesi başlamakta ve kendi poliçesindeki limit miktarı da sorumluluğun sona erdiği nokta olmaktadır. Bu nedenle zarar, trafik sigortası kapsamında kalmakta ise ihtiyari mali mesuliyet sigortacısının sorumluluğundan bahsedilemez. (Y4HD)

Kasko Sigortalı Araç Üzerindeki Değer Kaybının Sigorta Kapsamı: Uygulamada sigortalı araçta gerçekleşen riziko sonucu meydana gelen değer kaybı için araç sahibi sigortacıya başvurmakta ve şayet kasko sigortası sözleşmesinde değer kaybına ilişkin bir ek teminat hali yer almıyorsa ret cevabı almaktadır. Bu hususun yargıya taşınması halinde Yargıtay’ın vermiş olduğu kararlar da araç sahibi aleyhine olmakta, şayet kasko sigortası sözleşmesinde değer kaybına ilişkin bir ek teminat hali yer almıyorsa, sigorta şirketinin ödememe yapmaması haklı bulunmaktadır.

Taraflar arasında düzenlenen kasko sigortası poliçesinde; sigortalı araçta meydana gelen değer kaybı açıkça teminat kapsamına alınmadığından; davalı sigortacının değer kaybı zararından sorumlu olmadığının kabulü ile davacı tarafın değer kaybına ilişkin talebinin reddine karar verilmesi gerekirken davalının değer kaybından sorumlu tutulması isabetli değildir. (Y17HD)

Kasko sigortasıyla zorunlu trafik sigortası değer kaybı açısından farklılık gösterir. Zorunlu trafik sigortası, kazada üçüncü şahıslara verilen zararları karşılar ancak araçtaki değer kaybını kapsamaz. Bu sigorta, sadece karşı tarafın hasarını öder. Kasko ise sigortalı aracın kendi hasarlarını da kapsar ve uygun adımlar atılırsa değer kaybını da karşılar. Kasko poliçesi, aracın kaza sonrası piyasa değerindeki düşüşü tazmin edebilir. Ancak bu kapsamın poliçede açıkça belirtilmiş olması gereklidir. Araç sahipleri, kasko sigortası yaptırırken poliçede değer kaybı teminatının bulunduğundan emin olmalıdır. Böylece, kaza sonrası araçta oluşan değer kaybı, sigorta şirketi tarafından tazmin edilir ve araç sahibinin maddi kaybı azalır.

Değer Kaybının Tespitinde Dikkate Alınması Gereken Unsurlar: Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre kaza sonrasında aracın hasarsız ve hasarı giderilmiş piyasa rayiç değer farkı baz alınarak yapılan hesaplama yöntemine göre değer kaybı; aracın markası, modeli, km.si, kaza tarihindeki yaşı gibi durumlar gözetilerek kaza tarihinde serbest piyasadaki ikinci el piyasa rayiç hasarsız değeri ile aracın hasarı giderildikten sonraki haline göre belirlenen değerler arasındaki farka göre hesaplanmaktadır. Değer kaybı hesaplaması kapsamında formülasyon şu şekildedir:

Değer kaybı = Aracın kaza tarihindeki hasarsız ikinci el piyasa değeri – aracın onarıldıktan sonraki ikinci el piyasa değeri.

Hasar sebebiyle davacının aracında meydana gelen değer kaybının tespiti için galericiden rapor alınarak tazminata hükmedilmişse de alınan rapor yetersiz olup hükme esas alınamaz. Mahkemece aracın hasar dosyası istenerek hasar gören parçaların değerlendirilmesi, aracın hasarsız haldeki rayiç değeriyle kazadan sonraki rayiç değeri belirlenerek aracın kaza sebebiyle uğradığı değer kaybının tespit edilmesi için uzman bilirkişiden rapor alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ve incelemeyle karar verilmesi isabetli olmamıştır. (Y17HD)

Değer Kaybı Tazminatı Almak için Gerekli Belgeler: Değer kaybı tazminatı için kaza tutanağı, onarım faturaları, ekspertiz raporu, aracın hasar fotoğrafları, sigorta poliçesi vb. aşağıdaki belgeler talep dosyasına eklenmeli ve ayrıca sigorta şirketinin bizimle iletişim kurabileceği telefon numarası ve sigorta şirketinin bize ödeme yapabileceği bir IBAN yahut banka hesap numarası da ihtarnamede belirtilmelidir.

• Trafik kaza tespit tutanağı,
• Kazaya karışan araç tescil belgeleri ve Sürücü belgeleri fotokopisi,
• Servis faturaları ve Onarım belgeleri,
• Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası poliçesi,
• Araçtaki hasar ve değer kaybına ilişkin ekspertiz raporu
• Sigorta şirketine gönderilen başvuru dilekçesi,
• Değer kaybı talep edilecek araca ilişkin hasar ve onarım fotoğrafları,
• Ticari araçlar için varsa gelir kayıtları
• Arabuluculuk son tutanak örneği,
• Vekaletname (Avukat aracılığı ile başvuruluyorsa).

Talepte Bulunma Süresi: Motorlu araç kazalarından doğan zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zarar ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar. Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur. Sigortacı bakımından kesilen zamanaşımı, tazminat yükümlüsü bakımından da kesilmiş sayılır. Motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

Değer Kaybı Davası: Dava açmadan önce gerçekleşen kazanın zarar gören ve kusursuz tarafı, zararını tazmin etmek istiyor ise kazanın kusurlu tarafının zorunlu mali sorumluluk sigortasını poliçe eden ilgili sigorta şirketine yazılı olarak başvuruda bulunması dava şartı niteliğindedir. Bu başvuru şartı yerine getirilecek ardından eğer ilgili sigorta şirketi cevap vermiyorsa yahut verdiği cevap maddi açıdan sizi tatmin ediyorsa o zaman dava yoluna veya tahkim yoluna başvurulabilir. Kazanın ardından öncelikle yapılması gereken sigorta şirketine başvurudur. Burada dava yolundan kasıt Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açmak, tahkimden kasıt ise 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu çerçevesinde Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru yapmaktır. Sigorta şirketi açısından geçerli olan cevaplama süresi 15 gündür. 15 günlük yasal süre içerisinde sigorta şirketi bir geri bildirim yapmadığı takdirde ya da istenilen oranda zararı kabul etmediğinde Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru hakkı doğar. Başvuru sürecinin 4 ay içerisinde sonuçlanması gerekir.

E-Devlet Üzerinden Araç Değer Kaybına İlişkin Eksper (Bilirkişi) Raporu: Araç değer kaybı başvurusu için gerekli evraklar arasında önemli bir yer tutan araç değer kaybına ilişkin eksper raporunu, kazanın zarar gören tarafı e-Devlet’e şahsi bilgilerini girerek Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’nin Motorlu Araç Sigortalarında Eksper Atama sistemi üzerinden alabilir. Bu rapor araç değer kaybını tazmini sürecinde özellikle zarar gören taraf açısından hayati önem taşımaktadır. Eksper raporunda belirtilen miktar meblağ sigorta şirketi tarafından başvurucuya yani zarar görene ödenirse bir sorun yoktur. Sigorta şirketinin bu cevabından sonra Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açılabilir yahut Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılabilir.

Araç Değer Kaybı Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme: Değer kaybı davası görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir. Davanın kişilere açılması durumunda ise başvuru yapılması gereken mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Yetkili mahkeme ise Kaza yerindeki mahkeme, Davalı gerçek veya tüzel kişinin yerleşim yeri mahkemesi, Sigorta şirketi için merkez veya şube adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.

Kaynakça:

• 6098 Sayılı TBK
• 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu
• 2918 Sayılı KTK
• Zorunlu Mali Sorumluluk Trafik Sigortası
• MKT İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları
• Yargıtay Kararları

“Hukuki konularda hak kaybına uğramamak için avukatınızdan destek almanızı tavsiye ederiz.”

Bu makale, makalenin yazım tarihi itibarıyla yürürlükte olan mevzuat dikkate alınarak Av. Arb. Erol Aslan tarafından hazırlanmıştır. Her olaydaki maddi vakalar ve özellikleri ile bunların uygulama ve sonuçları farklı olacağından, bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı olarak hazırlanmış olup, bir hukuki görüş veya öneri teşkil etmez ve bu şekilde yorumlanamaz.