Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) ve İşlemleri

Designed by Freepik

Mirasın Kazanılması, m.599: Mirasçılar, mirasbırakanın ölümü ile mirası bir bütün olarak, kanun gereğince kazanırlar. Kanunda öngörülen ayrık durumlar saklı kalmak üzere mirasçılar, mirasbırakanın aynî haklarını, alacaklarını, diğer malvarlığı haklarını, taşınır ve taşınmazlar üzerindeki zilyetliklerini doğrudan doğruya kazanırlar ve mirasbırakanın borçlarından kişisel olarak sorumlu olurlar.

Mirasçılık Belgesi: TMK m.598 hükmünce, başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir. Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir. Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir. Murisin yasal mirasçılarının kimler olduğunu ve bu kimselerin yasal miras pay oranlarını gösterir. Mirasçılık belgesinin diğer adı veraset ilamıdır.

İntikal: Miras hakkının veraset belgesinde ismi bulunan mirasçılara geçmesine miras intikali denir. Malikin ölümü halinde miras hakkının, mahkeme ya da noterden alınmış veraset belgesinde belirtilen mirasçılar adlarına TMK hükümlerine göre tescil işlemidir. Tapu, araç vb. intikaller için ise özelliğine göre bazı işlemlerin yapılması gerekir. Miras intikalinin gerçekleşmesi için mirasçılardan birinin ilgili Tapu müdürlüğüne, tapu intikal başvurusunda bulunması şartı aranır. Veya araç ise belirtilen belgelerle birlikte notere gidilerek aracın intikali gerçekleştirilir

Miras İntikali: Miras bırakanın malvarlığının tereke adı ile mirasçılara kalmasını ifade eder. Miras bırakanın ölümü üzerine, sahip olduğu haklar mirasçılarına kalır. Böylece artık borçları da dahil olmak üzere tüm varlıkları mirasçılarının sorumluluğundadır. Miras intikali bedelsiz bir iktisaptır.

Mirasçılık Belgesi Alınması: Miras kalan bir gayrimenkul, taşınır mal veya bankadaki mevduat gibi mal varlığı değerlerinin mirasçılara intikali için yapılması gereken ilk işlem noterden veya sulh hukuk mahkemesinden veraset ilamı yani mirasçılık belgesi alınmasıdır.

Miras İntikal Vergisi: Ölen kişiye ait olan mirasın mirasçılara geçebilmesi için içinde bulunulan yıla ait istisna sınırının üzerinde ise devlete ödenen vergidir.

Vefat eden mükellefin varisleri için beyan süresi ve gerekli belgeler nelerdir? Vefat eden mükellefin varisleri için beyan süresi mükellefin ölüm tarihlerinden itibaren 3 ay olup beyan için gerekli belgeler;

• Mirasçılık belgesi,
• Mirasa konu olan gayrimenkul tapularının, araç ruhsatının vb. fotokopisi
• C. Kimlik Belgesi
• Yapılan işlemde temsil var ise temsil belgesi (Yetki Belgesi, vekaletname vb.)
• DASK, Araç zorunlu trafik sigortası, Araç muayenesi vb. işlemlerin tamamlanması
• Varislerinden en az bir kişinin ikametgah adresi ve iletişim bilgileridir.

İntikal işlemlerinin başlatılması için tüm mirasçıların başvurmasına gerek yoktur. Herhangi bir mirasçı bu başvuruyu üstlenebilir. Bir mirasçının başvurusu tüm mirasçılara intikal işlemin gerçekleşmesini sağlayabilir.

Mirasçılık Belgesi Talep Etme Şartları: Mirasçılık belgesi için yasal veya atanmış mirasçı ayrımı söz konusu olmadığından ilgili kişilerin talebi gerekir. Mirasçılık belgesi talebi için;

• Mirasbırakan vefat etmiş ya da gaipliğine karar verilmiş olmalıdır.
• Mirasçılık belgesi talep etmeye yetkili kişilerin talepte bulunması gerekir.
• Tüm mirasçıların biliniyor olması gerekir.
• TMK m.598/2 uyarınca itiraz edilmemiş olması gerekir.

Miras İntikali İçin Tapuda İstenen Belgeler: Mirasçıların tapuda miras intikal işlemi başlatabilmesi için önce söz konusu taşınmaz üzerinde pay sahibi olduğunu gösteren veraset ilamı yani “mirasçılık belgesi” sunması gerekir. Mirasçılık belgesinin alınmasından sonra tapu işlemleri için taşınmazın bulunduğu il ya da ilçede ilgili belediyeye gidilerek taşınmazın emlak vergisi borcu olmadığı ve rayiç bedelini gösteren belge alınmalıdır. Emlak vergi borcu bulunan taşınmazın vergi borcunun ödenmesi gerekir. Bir sonraki adımda veraset ve intikal vergi dairesine gidilerek veraset ve intikal vergisi ödenerek ilişiğinin kesildiğine dair belge alınmalıdır. İstenilen belgeler eksiksiz olarak tamamlandıktan sonra tüm belgeler ile mirasçılar tapu müdürlüğüne başvuru yapmalıdır. Böylece kendi adlarına taşınmazın tescilini isteyebilirler. Başvurunun tamamlanması ile birlikte tapu sicil müdürlüğü tarafından intikal işlemleri gerçekleştirilir. Mirasçılar yani yeni malikler adına yeni bir tapu düzenlenir. Miras kalan taşınmazın tapu harcı bulunmaz ancak o yıl için belirlenmiş olan döner sermeye ücreti talep edilir. Miras intikali işlemlerinin yapılması için izlenecek prosedürler için talep edilebilecek ve tamamlanması gerekli belgeler:

• İntikali talep edilen taşınmazın varsa tapu senedi, tapu senedi yoksa taşınmaz malın ada ve parsel numarasını belirtir belge ya da mirasçılardan birinin sözlü beyanı,
• İntikal talebinde olan mirasçı ya da miras avukatı gibi yetkili temsilcinin fotoğraflı nüfus cüzdanı, pasaport ya da avukat kimliği ve T.C. Kimlik Numarası,
• Mirasçılık belgesinin aslı ya da noter onaylı örneği,
• Talepte bulunan mirasçının intikali istenen taşınmaz mal sayısı kadar vesikalık fotoğrafı,
• Veraset ve İntikal Vergilerinin ödendiğine dair belge,
• Taşınmaz ile ilgili belediyeden Emlak Vergisinin ödendiğine dair belge istenen evraklar arasındadır.

Beyanname Verilme Müddeti: Veraset yoluyla vuku bulan intikallerde 7338 Sayılı Kanun m.9 hükmüne göre: Ölüm Türkiye’de vuku bulmuş ise mükelleflerin Türkiye’de bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden dört ay içinde, mükelleflerin yabancı bir memlekette bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden altı ay içinde, ölüm yabancı bir memlekette vuku bulmuş ise mükelleflerin Türkiye’de bulunmaları halinde ölüm tarihini takip eden altı ay içinde ve gaiplik halinde ise gaiplik kararının ölüm siciline kaydolunduğu tarihi takip eden bir ay içinde verilmelidir.

Miras Kalan Tapuyu Mirasçının Üzerine Alma Süreci: Mirasın, mirasçılık belgesinde yer alan mirasçılara intikal etmesine miras intikali adı verilir. Miras intikali bedelsiz bir iktisap şekli olup mirasçılardan herhangi birisinin ilgili Tapu Müdürlüğüne bu yönde müracaat etmesi yeterlidir. Miras, müracaat üzerine mirasçıların tamamına intikal eder. Bu işlemin yapılabilmesi için mirasçılık belgesi alınmalıdır. Sonrasında, taşınmazın bulunduğu il veya ilçedeki belediyeye müracaat ederek taşınmaza ait emlak vergisi borcu olup olmadığı ve rayiç bedelini gösterir belge istenir. Şayet emlak vergi borcu varsa öncelikle borç ifa edilmelidir. Sonrasında veraset ve intikal vergi dairesine başvurmak gerekir. Veraset ve intikal vergisi ödenmek suretiyle ilişiğin kesildiğine dair ilişiksizlik yazısı istenmelidir.

İfade edilen iş ve işlemlerin tamamı eksiksiz bir şekilde yerine getirildikten sonra Tapu Müdürlüğüne başvurulur. Mirasçılar gerekli belgelerin tamamıyla Tapu Müdürlüğüne müracaat etmek suretiyle taşınmazın kendi adları namına tescil edilmesini istemelidir. Mirasçılardan yalnızca bir tanesinin Tapu Sicil Müdürlüğüne başvurması yeterlidir. Göz ardı edilmemesi gereken konu ise atanmış mirasçılar ve vasiyet alacaklılarının mirasçılık belgesi çıkarabilmeleri için 1 aylık itiraz süresi belirtilmiştir. Dolayısıyla, diğer mirasçılar ve vasiyet alacaklılarının bu durumun kendilerine bildirilmesinden itibaren kanunda belirtilen 1 aylık süre içinde itiraz etmemeleri halinde Sulh hukuk mahkemesince mirasçılık belgesi verilir. Ayrıca, Yargıtay uygulamasına göre yasal veya atanmış mirasçılar dışında mirasbırakanın alacaklıları da İİK m.94 hükmünce mahkemeden veraset ilamı talep edebilir.

Beyanname Verilmesi Gereken Vergi Dairesi: Beyannamenin her mükellef için ayrı ayrı veya müştereken verilebilir. Mirasçılık yoluyla gerçekleşen intikallerde;

• Ölen kimsenin ikametgahının bulunduğu,
• Diğer suretle gerçekleşen intikallerde tasarrufu yapan şahsın ikametgahının bulunduğu,
• Tasarrufun tüzel kişilerce veya diğer teşekküllerce yapılması durumunda tüzel kişilerin veya diğer teşekküllerin merkezlerinin bulunduğu,
• Miras bırakanın veya bu tasarrufu yapan şahsın ikametgahı yabancı memlekette ise Türkiye’deki son ikametgahının bulunduğu, yerdeki vergi dairesine verilir.
• Yabancı memleketlerde bulunan mükellefler beyannamelerini Türkiye konsolosluklarına verirler

Genel Anlamda Mirasçılık Belgesinin Tamamlanması İçin İlgili Beyannameye Eklenmesi Gereken Belgeler:

• Veraset İlamı
• Emlak vergi değerini gösterir belediye veya ilgililerden alınacak belge
• Tapu belgesi
• Araçlar için vergi dairesinden aracın ilişik kesme belgesi ve sigorta şirketinden rayiç bedel ve bedel yazılarının alınması gereklidir,
• Bankadaki paralar için ölüm tarihindeki faizli bakiyeyi gösterir bankadan alınacak belge
• Silah ve başka malların ruhsatı,
• Hisse senetlerine ait belge
• İndirilmesi talep edilen borç ve masraflara ait belgeler
• Şehitlik durumu varsa “Şehadet Belgesi”
• Şirket veya ortaklık varsa:

1. 1. Ölüm günü itibariyle çıkarılan bilançonun kullanılmak istenmesi durumunda bilanço
   2. Gelir Tablosu
   3. Kooperatif üyeliği bulunuyorsa buna ilişkin yazı
   4. Şirket varsa, ticaret sicil gazetesi
   5. Ortaklık varsa ortaklıkla ilgili belge

Miras Kalan Araç İntikali: İntikali talep edilen araç ise intikal işlemi için öncelikle noterden mirasçılık belgesi. Daha sonra vergi dairesine gidilerek aracın ilişik kesme belgesi çıkarılır. Aracın trafik sigortası ve araç muayenesinin olmasına dikkat edilir. Bu belgelerle birlikte notere gidilerek aracın intikali gerçekleştirilir. Araç tek kişi adına tescil edilecekse, diğer varislerle birlikte notere gidilerek araç için feragatname alınmalıdır.

Bankalardaki Kiralık Kasalar Muhteviyatının Tespiti: Bankalar nezdindeki kiralık kasa sahiplerinden birinin ölümü halinde (Sulh hakimi tarafından yapılacak tespit hariç) vergi dairesinin yetkili bir memuru hazır bulunmadıkça kasanın açılmasına ve bu memur huzurunda tespit edilmedikçe muhteviyatının mirasçıları veya kanuni temsilcileri veya vekilleri tarafından alınmasına müsaade edilmez. Yine kasa içinde altın olması ihtimali karşısında bir kuyumcunun hassas terazisi ile birlikte hazır bulunarak kasada bulunan altınların gram, cins vb. özelliklerini kayıt altına almalıdır.

E-Devlet Üzerinden Miras İntikalinin Yapılması: Günümüzde veraset ve intikal işlemleri internet yoluyla e-devlet üzerinden yapılabilir. İntikal işlemlerinin başlatılabilmesi için kişinin TC kimlik numarası ve e-devlet şifresi ile sisteme girerek başvuruda bulunması gerekir. Buna göre, miras intikali işlemlerinin ilgili kuruma müracaat ederek ya da e-devlet üzerinden yapılabilir. E-devlet üzerinden tapu intikali işlemleri için webtapu.tkgm.gov.tr adresine erişim sağlanarak, tapu intikali için öngörülen talimatlar doğrultusunda işlemlerin yapılması gerekir.

Vergi İlişik Kesme (Borcu Yoktur) Yazısı: Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi verilip, vergi borcu ödendikten sonra ilgili vergi dairesinden ilişik kesme yazısı (borcu yoktur, ilişiksiz yazısı, vb.) alınabilir. Bu yazı olmadan örneğin; taşınmazların tapuda mirasçılara devri, bankadaki paraların çekilmesi ve benzeri miras intikali işlemlerinin yapılması mümkün değildir. Malların intikali gerçekleştirecek tüm kişi ve kurumlar Vergi Dairesinden alınmış olan vergi ilişik kesme yazısını yani “Veraset ve İntikal Vergisi Borcu Yoktur” diğer adıyla ilişiksiz yazısını görmek isterler. Bu nedenle tüm bu intikal işlerinin gerçekleştirilebilmesinin ilk adımı Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin verilmesi olduğundan bu aşamada işlemlerin doğru yapılması büyük önem arz eder.

Miras Sebebiyle İstihkak Davası: Yasal veya atanmış mirasçı, terekeyi veya bazı tereke mallarını elinde bulunduran kimseye karşı mirasçılıktaki üstün hakkını ileri sürerek miras sebebiyle istihkak davası açabilir. Miras sebebiyle istihkak davası, davacının kendisinin mirasçı olduğunu ve iyiniyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve herhâlde mirasbırakanın ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasının üzerinden on yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. İyiniyetli olmayanlara karşı zamanaşımı süresi yirmi yıldır.

“Hukuki konularda hak kaybına uğramamak için avukatınızdan destek almanızı tavsiye ederiz.”

Kaynakça:

• 4721 Sayılı TMK
• 2004 Sayılı İİK
• 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu
• Dijital Vergi Dairesi, Veraset İşlemleri Kullanım Kılavuzu
• İnteraktif Vergi Dairesi
• TKGM Takbis Eğitim Dokümanı

Bu makale, makalenin yazım tarihi itibarıyla yürürlükte olan mevzuat dikkate alınarak Av. Arb. Erol Aslan tarafından hazırlanmıştır. Her olaydaki maddi vakalar ve özellikleri ile bunların uygulama ve sonuçları farklı olacağından, bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlı olarak hazırlanmış olup, bir hukuki görüş veya öneri teşkil etmez ve bu şekilde yorumlanamaz.