Bilinmesi gereken ilk konu; liderlik “eylem” etrafında döner. Kendi menfaatlerini düşünmek veya elektrik direğinin tepesine yuva yapmış bir leylek misali atalet içinde uzakta, erişilmez ve tepede olmak değildir.
Liderlerin değer yaratan eylemleri, insanları yönlendirmek, işleri organize etmek ve yönetimi sağlamakla ilgilidir. Bunlar liderlerin olmazsa olmaz sınır taşlarıdır ve eylem içinde olmayı gerektirir. Yol boyunca bazı gerçek dünya örneklerini çizerek bunların her birine daha yakından bakalım. Denizde kötü hava şartlarını, koşulların değişkenliği ve belirsizliği içinde iki gemi düşünelim:
(A) gemisinde her dişli çark, genel makinenin neresinde bulunduklarının ve nereye komuta ettiklerinin farkındadır, dolayısıyla da diğer çarkların nelerden sorumlu olduğunu bilirler. Diğer ekipler atalet içinde, neler olup bittiği ve bundan sonra ne olması gerektiği hakkında ataletin getirdiği gevşeklikle iletişim kurarken, (A) ekibi sessizce çalışır. Deyim yerindeyse saf üretkenlik hali içindedir. Kendi ekibinizde böyle bir uyum ve üretkenliği hayal edebiliyor musunuz?
Diğer tüm gemilerde (atalet içinde olan ekipler) ise kaptan kendi üzerindeki görevlerle aşırı yüklenmiştir. Ekibine tek tek talimatlar veriyor, gemiye kumanda ediyor, rotayı kontrol ediyor ve durumla ilgili diğer birçok konu da ekibiyle iletişim kurmaya çalışıyor. Evet, oldukça meşgul bir kaptan yani lider ile konformist, iç disiplin ve motivasyon eksikliği yaşayan ekibi başrolde. O kadar meşgul ki denize açıldığında aksiyon daha da yoğunlaşır ve bir nokta da iletişimsizlik ve yılgınlık kaçınılmaz olacaktır. Birçok sorun bu iletişimsizlik çatlaklardan su almaya başlar ve gemi rüzgar ve dalgalara boyun eğer. İsimsiz Titanik gibi kaçınılmaz bir son.
(A) gemisinde mi? Akıllı bir iş bölümü, bir kaptanın yokluğunu bile hissettirmeyeceği anlamına gelir. Geleneksel rolleri yenilikçi bir şekilde birleştirerek ve birer dişli gibi birbirlerine güç katarlar. Duruşları ile yanlış olan bir döngüyü planlı bir iş birliğiyle absorbe ederler. Takım arkadaşları gemiyi maksimum hızda tutmak için üzerlerine düşeni yaparken, kaptan yani lider rüzgarı arkasına alarak gemiyi istediği hızda ve rotada yönlendirmeye ve sonraki işlere odaklanmakta özgürdür.
Liderlerin, insanları yönlendirmek için yaptığı eylemler; çalışanların, işlerine odaklanmalarına, işlerini engellenmeden yapmalarına ve yol boyunca ortaya çıkan sorunlarla başa çıkmalarına yardımcı olmak için ihtiyaç duydukları her şeyi sağlamak özellikle bireysel çalışanları etkinleştirmek ve gelişmelerine yardımcı olarak birer lider olarak yetişmektir.
Personeli, ekip hedeflerinin ne olduğu ve ne yaptıkları konusunda ekipler halinde organize etmek ve kimin ne yaptığını netleştirmektir. Ekipler, birlikte çalıştıkları ekiplere göre büyük resmin veya puzzle’n kendilerine düşen kısmını ve ne için çaba harcadıklarını anladıklarında o sihir gerçekleşir.
Sadece sizin harika bir lider olmanız da yeterli değil aynı zamanda altınızdaki tüm ekip liderlerinin de etkili olması gerekir. Bir ekip olarak -ki buna “liderler ekibi” olarak adlandırdığımızda; her birinin iş yeri kültürünü benimsemiş ve hedefler etrafında kenetlenmiş olarak her ekibin etkili bir liderliğe sahip olmalıdır. Bu nedenle, kişilerin rollerini kristal netliğinde tanımlayın ki o gemide bulunan herkes hem kendinin hem de diğer ekip üyelerinin nelerden sorumlu olduklarını bilsinler. Gemiyi (Şirketi) oluşturan sistemin ve dokunun gerçekten bir parçası olmalarına olanak tanıyın ve bundan korkmayın. Unutmayın ki her ekip üyesi bakımı yapılmış ana makinenin bir dişlisidir.
Rollerin netliği başarının “sihirli sosu“dur.
Engelleri, hayal kırıklıklarını ve kafa karışıklıklarını ortadan kaldırmak, liderlerin etkileşimde bulunabilmeleri ve üretken olabilmeleri için en önemli yollardan biridir. Liderler, kilit hedeflere ulaşma yolunda kritik kavşak, ortam ve kasislerin farkında olmalıdır. Uygun kaynakları tahsis ederek yoldaki engellerin kaldırılması için kişileri yönlendirmeli veya engelleri kaldırmalıdır. Kendi sınırlarını aşmalarına yardımcı olarak ve süreçleri, yapıları ve sistemleri uyumlu hale getirerek insanların işlerinde ilerlemelerini sağlamalıdır.
Peki başaramazsak ne olur? Çalışanlar engellendiğinde veya boşa kürek çektiklerini yani emek ve zamanlarının boşa gittiğini gördüklerinde motivasyonları düşer, içten içe sinirlenir hatta işlerinden ayrılmalarına dahi neden olabilir. Kadercilik, körlük ve ertelemeler ayrık ot gibi yayılır. Hiçbir şey bunu plansız süreçlerden ve iletişim bozukluğundan daha hızlı bir şekilde yapamaz.
Etkili liderler, ihtiyaç duyan her çalışanın doğru bilgiye kolayca ulaşabilmesi için gerekli sistemleri devreye sokarak her çalışanın kendi işindeki anlamı görmesine yardımcı olmalıdır. Her çalışan aynı zamanda bir lider olarak yetiştirilmeli ve görülmelidir. Bu onların ekip arkadaşlarıyla akıllıca çalışmasına, işteki darboğazları tahmin etmelerine ve roller arasındaki çıkabilecek “boşlukları” görmelerine olanak sağlayacaktır. Rollerin netliği başarının sihirli sosudur.
İnsanlar yönetilmeyi sever denilse de siz ekibinize yönetmeyi sevdirin.
(Photo: joseph-barrientos-eUMEWE-7Ewg-unsplash)
